Ang Pag-unlad ng Dula

• Ang dula ay isang sangay na panitikang naglalahad ng isang pangyayari o mga pangyayaring kinasasangkutan ng isa o dalawang pangunahing tauhan at ng iba pang mga katulong na tauhan na itinatanghal sa isang dulaan.

 

Sarsuwela – bilang panooring panlibangan, ay ipinakilala ng mga Kastila noong mga taong 1878-1879 ngunit di nagkaroon ng sapat na panahon upang umunlad at lumaganap.  Kaagaw pa nito ang moro-moro na mas dinudunog ng mga mamamayan. 

 

Mga Nakilalang Mandudula

 

Severino Reyes (1861-1942) – pangunahing manunulat ng sarsuwela si Severino Reyes.  Kilala rin siya sa sagisag na “Lola Basyang” dahil sa kanyang mga kuwentong-bayan na inilathala sa Lingguhang Liwayway.  Ang kanyang sarsuwelang Walang Sugat ang itinuturing na kanyang obra-maestra.  Noong 1922, naging patnugot siya ng Liwayway.

 

Patricio Mariano – isang mandudula, peryodista, kuwentista, nobelista at makata.  Marami siyang nasulat na dula na kinabibilangan ng Anak ng Dagat, Ang Tulisan, Ang Dalawang Pag-ibigi, Ako’y Iyo Rin, at iba pa.  Siya ng tinaguriang Dekano ng mga Mandudulang Tagalog.

 

Hermogenes Ilagan – siya ang masasabing kaagaw ni Severino Reyes sa kasigasigan sa paglikha at pagtatanghal ng sarsuwela.  Ang pinakatanyag niyang dula ay ang Dalagang Bukid.

 

Julian Cruz Balmaseda – namumukod ang kanyang aral sa pag-iimpok sa sulang Ang Piso ni Anita.  Ito ang dulang nagtamo ng unang gantimpala sa timpalak ng Kawanihan ng Koreo; sa kanyang Sa Bunganga ng Pating, binaka niya ang sakit na nililikha ng salaping patubuan.

 

Aurelio Tolentino (1868-1913) – dalubhasa sa paggamit ng tatlong wika, Pampango, Tagalog at Kastila.  Maraming dula siyang nasulat tulad ng Bagong Kristo, isang sulang sosyolohiko; Sumpaan, isang romantikong sarsuwelang may tatlong yugto.  Ngunit higit sa lahat ng mga dula niya, ang nakilala’y ang kanyang Kahapon, Ngayon at Bukas.  Isang alegoriya ang dulang ito ay naglalahad sa pamamagitan ng mga simbolikong tauhan na pinagdadaanan ng Pilipinas.

 

Juan K. Abad – nang magsimula ang himagsikan sinunog ng lahat ni Abad ang kanyang mga akdang nanunuligsa sa pamahalaan at sa mga prayle at pagkaraa ay umanib siya sa Katipunan.  Hinarap ni Abad ang pagbaka sa comedia sa paniniwalang ito ay nakakalason sa isipan ng mga Pilipino.